به گزارش رودآور محمود صلواتی پژوهشگر تویسرکانی در یادداشتی نوشت؛ كتابي جامع و سودمند به نام «زعفران از ديرباز تا امروز» چند روز پيش به دستم رسيد و توجهم را جلب كرد با مطالعه اين كتاب نكات سودمندي را يادداشت كردم كه براي مردم استان همدان ممكن است قابل توجه باشد. 1. مبدا گياه زعفران دامنه­ هاي زاگرس به ويژه الوند در ايالت ماد قديم است، نخستين زعفران­ زارهاي جهان نيز در همين نواحي ايجاد شده است. 2. مناطق زعفران خيز عهدباستان و بعد از اسلام تا قرن هفتم، سپاهان، بروجرد، رودآور (تويسركان)، نهاوند، كرمانشاه، ري و قم بوده است. 3. رويشگاه طبيعي و اوليه زعفران دامنه­هاي نواحي كرمانشاه، همدان، تويسركان، بروجرد و نهاوند بوده است. 4. احتمالاً كهن ترين مواضع جهان كه نام زعفرانيه داشته در ناحيه زعفران خيز همدان بوده كه در منابع كهن ايراني و اسلامي در فاصله بين اسدآباد و همدان بوده است در فاصله بين زعفرانيه تا همدان (ده­عسل) قرار داشته كه به احتمال قريب به يقين بايد همين روستاي كهنوش (كه=كوه+نوش= عسل) باشد. 5. از منطقه زعفرانيه همدان دو شخصيت به نام­هاي ابي العلاء زعفراني همداني و ابواحمد زعفراني برخاسته­اند. 6. رودراور، روداور، روداورد يا روذراور، به لحاظ جلوه هاي طبيعي، از زيباترين و مطبوع­ترين نواحي امپراتوري ­ساساني بشمار مي­رفت و صادرات زعفران آن مشهور بود، نويسندگان و شاعران ايراني و عرب در قرن اول تا قرن چهارم هجري در نگارش­ها و سروده­هاي عربي خود، روداور را چونان بهشت برشمرده و از زعفران بسيار مرغوب آن ستايش كرده­اند مثل ابن فقيه همداني و اصطخري كه گويد: در آنجا زعفران بيشتر از تمامت شهرهاي مرتفع برداشت مي شود و از زعفران آنجا در تماميت عراق و نواحي آن حمل افتد از بسياري و نيكويي آن. ابن حوقل نيز از فراواني و مرغوبيت زعفزان روداور تمجيد كرده است. جيهاني نوشته است: روداور جايي است با نعمت فراوان و فراخي تمام و بدانجا زعفران باشد كه در جمله ولايت جبال عشرآن نتواند بود. خاقاني شرواني شاعر قرن ششم مي­گويد: كار همدان چه دسـت بالاست                         كه اروند قــــرارگاه عنقاســــت شهري بينــي بهشـت مــرزش                         دهقان فلك به كشــت و ورزش آبش به لطــافت انگبيـــن وار                        بادش ز نشاط زعفــــران بـــــار گر برزگرش در منــه كـــارد                          خاكش همــه زعفران بـــــرآرد ز آن ست كه مـــــرز روداور                          نعمت كده اي است شادي آور هر روز ز چرخ رهـــــروانش                          آينــــد هـــــزار كـاروانــــش خود كل عراق مهد جانهاست                         اما همـدان بهـــار آنهــــــاست و قمر اصفهاني (نظامي قمري، متوفي614 هـ)تعبيراتي از زعفران رودآورد و صحراي رودآور دارد. در غمت اي انس جان كار من است از جهان   بـــر رخ چــون زعفـران از مـژه رودآوري *** تــارايــت نيكويـــي بــــرافـــراشتـــه اي         كــارم همگــي زيـــر و زبــــر داشتــه اي صحراي رخـم كه ديـده رودآور اوسـت       روداور بــــه زعفـــــران كــــاشــــــته اي 8. از قرن هشتم به بعد رودآور آن اعتبار پيشين را به تدريج از دست داده اما شهرت و آوازه زعفران آن بر جاي بوده است. حمدا... مستوفي مي­گويد: رودآور قصبه اي است كه از قصبات سركان و توي . . . هوايش معتدل است و آبش از كوه الوند جاري است. . . و در آنجا زعفران بسيار باشد و بدين سبب آن زمين را زعفراني خوانند. 9.به نظر مي­رسد كه از حدود قرن نهم، زعفران كاري در اين ناحيه رو به افول گذاشته و احتمالا به انقراض كامل رسيده است. 10. مهمترين عامل انقراض كشت زعفران همانا از دست رفتن مواد و عناصر خاک مورد نياز گياه زعفران در خاك زمين هاي اين نواحي بوده است. 11. استان همدان (سال 1381)، 8/12 هكتار سطح زيركشت و 76 كيلوگرم محصول زعفران داشته است در حالي كه استان خراسان با 51 هزار و 416 هكتار سطح زيركشت و 178 هزار و 560 كيلوگرم رتبه اول توليد را دارد و تويسركان با 2/0 هكتار سطح زير كشت 5/0 كيلوگرم توليد داشته است. سوال: آيا مي­توان آن عظمت و نام آوري شهرستان هاي استان همدان را در كاشت و برداشت و صادرات زعفران دوباره احيا كرد؟ منبع: ابريشمي، محمدحسن،1383، زعفران از ديرباز تا امروز، تهران، اميركبير. انتهای پیام/ ایمیل: roodavar1@gmail.com                 سامانه پیامکی رودآور ۳۰۰۰۸۸۳۳۰۰۰۰۶۱