در ایران نیز چون دیگر ملل جهان نهادهایی برای جمع آوری و نگهداری از اسناد تاریخی و با ارزش وجود دارد، اسنادی که به واقع زنده نگه دارنده هویت ایران هستند و همواره در طول تاریخ رجوع به آنان علاوه برفراهم کردن دایره بهتری از وقايع برای مخاطب می تواند عبرت بخش نیز باشد.

ایران یکی قدیمی ترین سيستم هاي گردآوری اسناد را دارد به طوری که بر اساس اسناد به دست آمده در تخت جمشید که هم اکنون بخش زیادی از آنها بی دلیل در اختیار ایالات متحده است نشان می دهد از آن دوران نهادهایی با کارکرد ها و وظایف آرشیوی وجود داشته است.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه غرب کشور در سال 1371 در راستای اهداف سازمان مرکزی و با هدف جمع آوری اسناد با ارزش آرشیوی و آماده سازی آن و ارائه خدمات به عموم مردم به منظور تحقیق و مطالعه و همچنین امحا اوراق زائد بایگانی و کاستن از هزینه های دولت با تحت پوشش قرار دادن پنج استان ایلام، کرمانشاه،کردستان، لرستان به مرکزیت همدان آغاز به کار کرد.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه در سال 81 با ادغام سازمان اسناد و کتابخانه ملی این مجموعه به صورت متمرکز حوزه اسناد و کتب را در کشور به عهده گرفت، بیان داشت: در مرکز اسناد غرب کشور واحدهای ارزشیابی اسناد، خدمات آزمایشگاه، مرمت اسناد، فهرست نویسی،اطلاع رسانی،آرشیو شفاهی و واحد کتابخانه وجود دارد.

انتقال اسناد بار ارزش نهادهای دولتی به مرکز اسناد غرب کشور

قاسم بلوری اذعان داشت: در بخش ارزیابی اسناد بایگانی شده در نهادهای مختلف مورد ارزشیابی و تعیین تکلیف قرار گرفته و اسناد واجد شرایط ارزش نگهداری به این مجموعه انتقال می یابد.

وی با اشاره به اینکه در بخش خدمات آزمایشگاهی نیز نسبت به ضد عفونی و اسید زدایی و مرمت اسناد اقدام می شود، افزود: در واحد طبقه بندی نیز پس از ارزش گذاری اولیه و مرمت، آثار به صورت طبقه بندی مرتب شده تا بتواند مورد استفاده محققان قرار گیرد.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور ادامه داد: پژوهشگران در بخش اطلاع رسانی می توانند به اسناد مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.

بلوری با اشاره به اینکه در بخش آرشیو شفاهی شخصیت های فرهنگی،سیاسی،مذهبی،علمی وهنری استان دعوت و اقدام به ضبط اطلاعات از آنان در موارد مختلف می شود، افزود: با استناد به سخنان افراد می توان مستند ترین اطلاعات را جمع آوری کرد.

وی اظهار داشت: پنج هزار جلد کتاب که شامل کتاب های تخصصی اوراق‌شناسی، منطقه‌شناسی و کتاب‌های مرجع میشود در اسناد ملی غرب نگهداری می‌شوند.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور با اشاره به اینکه همه کتاب‌های متقاضی نشر غرب کشور، ابتدا در این مرکز شناسه ملی گرفته، در سامانه ملی ثبت شده و سپس یک نسخه از آن به کتابخانه ملی تهران فرستاده می‌شود تا برای همیشه بایگانی شود، اظهار داشت: پس از شناسایی افراد صاحب‌نظر با انجام مصاحبه‌هایی به عنوان سند ماندگار در این مرکز حفظ و نگهداری می‌شوند و تاکنون یک میلیارد برگ از اوراق ادارات بررسی شده که سه میلیون برگه ارزشمند از این برگه‌ها حفظ و مابقی برای بازیافت ارجاع شده است.

بلوری افزود: بی شک غنای فرهنگی، ادبی، هنری، علمی و از این دست موارد مهم که به گونه ای بیانگر فرهنگ و تمدن هر ملت است با بررسی زندگی بزرگان، ادیبان، هنرمندان و عالمان و تفحص در ارزش واقعی آثار به جامانده از آنان ماندگار می شود.

وی با اشاره به اینکه اگر نشانه و اثری از بزرگان بر جای نماند تا مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد و اگر سندی بجز مقالات، یادداشت ها و کتاب های نوشته شده به دست نسل امروز و نویسندگان دهه های اخیر در خصوص پیشینه و تمدن کشورمان در دسترس حقیقت جویان که در برخی مواقع تحریف کنندگان تاریخ نیر در بین آنها هستند نباشد، چگونه می توانیم مدافع هویت خود باشیم، گفت: در صورت بروز شرایط فرض شده با تلخی تمام تنها می توانیم شاهد از دست رفتن هویت تاریخی خویش باشیم چرا که وارثان خلفی برای گذشتگان خود نبوده ایم.

سیدقاسم بلوری افزود: مرکز اسناد و کتابخانه ملی همدان با عامه مردم سر و کار ندارد و اکثر قریب به اتفاق مراجعان آن محققان، پژوهشگران و اهالی فرهنگ هستند، اما فضای فعلی این اداره پاسخگوی همین تعداد محدود مراجعین نیز نیست.

مرکز اسناد ملی متولی اصلی جمع آوری مستندات ایران

کارشناس مرکز اسناد ملی و کتابخانهای غرب کشور نیز معتقد است مرکز اسناد ملی متولی اصلی شناسایی، جمع آوری، حفظ و نگهداری، بهره برداری علمی و تاریخی و انتشار آثار و مستندات ایران است.

قاسم افشار با اشاره به اینکه این همه تکاپو و تلاش کشورهای در حال توسعه و یا توسعه یافته برای جمع آوری اسناد و مدارک جزء به جزء فرهنگ نه چندان غنی خود و کوشش برای ثبت آثار فرهنگی و تاریخی بد صاحب و سرگردان دیگر کشورها به نام خود یکی از واقعیت های حال حاضر جهان است، افزود: تلاشی که جدای از نفس سودجویانه و پلید برخی سارقان تاریخ، همتی است که اگر نیمی از آن را داشتیم تمام ملت ها می بایست تمام قد در مقابل ژرفای تمدنمان به احترام بایستند.

وی عنوان کرد: سازمان اسناد ملی و کتابخانه های غرب کشور در همین راستا با تمام توان خود می کوشد هر چه بیشتر محافظ اسناد و مدارک قابل دفاع ملت ایران در همه زمینه ها و در هر محکمه و میدان عملی باشد، تلاشی که ثمرات خوبی داشته و جمع آوری و پردازش منبع عظیمی از کتب، اسناد و مدارک، عکس ها، زندگی نامه ها، نظریه ها و عقیده ها را به دنبال داشته است.

کارشناس مرکز اسناد ملی و کتابخانهای غرب کشور اظهار داشت: اگر کمی تامل کنیم و نگرشی متفاوت به پیرامون خود داشته باشیم خواهیم دید کتاب ها، نامه ها، عکس ها، دست نوشته ها و بسیاری اطلاعات با ارزش تاریخی لابه لای صندوقچه ها و آلبوم ها در حال نابودی است که شاید بخش مهمی از تاریخ گمشده این مرز و بوم باشد و وظیفه ما این است که نگذاریم این سندهای محکم با غفلت ما از بین بروند و چیزی از آن برجای نماند.

بدون شک حفظ اسناد و هویت ملی یکی از ارکان قدرت در جهان پر مخاطره فرهنگی امروز است، تا جایی که اگر ملتی هویت خود را فراموش کند مورد هجوم فرهنگ های نامتعارف با هویت خود مواجه می شود،امري که نباید خطر آن را از ایران اسلامی دور دانست بلکه بايد به دنبال تقویت و هویت ایرانی اسلامی خود باشیم.

مرکز اسناد ملی و کتابخانه غرب کشور به رغم داشتن هزارن سند با ارزش از دوران صفویه تا کنون یکی از با ارزش ترین گنجینه ها را در غرب کشور به خصوص در بخش انقلاب اسلامی دارد که با قرار گرفتن در ساختمانی محدود وحتی دور از شناخت عموم مردم همدان مهجور باقی مانده در حالیکه حتی می تواند به عنوان یک ظرفیت مناسب برای پذیرش گردشگران نیز مطرح باشد.

هر چه بیشتر به داشته های خود نگاه می کنیم به این نتیجه می رسیم که مسئولان همداني باید هر چه بیشتر به داشته های داخلی استان توجه کنند، امری که رهبر انقلاب نیز آن را درسطح کلان بارها تکرار کرده اند، هویت یکی از قدیمی ترین شهرها تنها به دست متولیان امروز برای آیندگان باقی خواهد ماند.

ایمیل: roodavar1@gmail.com                 سامانه پیامکی رودآور ۳۰۰۰۸۸۳۳۰۰۰۰۶۱