استان همدان سال گذشته به دلیل کاهش بارندگی ها با بحران خشکسالی روبرو شد و امسال نیز به رغم اینکه بارندگی ها نسبت به سال آبی گذشته افزایش داشته اما مشکل کم آبی و خشکسالی و تنش آبی در استان همدان پا بر جا است.

استان همدان از لحاظ طبیعی دارای طبیعت بکر و سر سبزی است که دشت ها و دامنه ها و الوند هزار چشمه آن در نوع خود نه تنها در کشور بلکه در دنیا نیز بی نظیر است، اما همین طبیعت منحصر به فرد آن با وجود بحران کم آبی و تنش آبی در همدان در معرض تهدید است که برای حفظ این دشت ها و چشمه ها و از سویی سرمایه گرانبهایی چون آب، باید از همین حالا به فکر چاره ای بود تا استان همدان بیش از این رو به خشکسالی نرود.

متاسفانه استفاده بیش از حد از آب سفره های زیر زمینی و چشمه ها و مصرف بیش از اندازه آب در حوزه کشاورزی و استفاده از روش های سنتی کشاورزی در آبیاری و کشت انواع محصولات پرمصرف آب در اقصی نقاط استان همدان از عواملی است که شدت کم آبی در استان همدان را افزایش داده است.

موضوع کم آبی و کاهش سطح آب های زیر زمینی و بحران آب در استان همدان و وجود تنش آبی در شهر همدان، موضوعی بوده که باید با نگاه جدی به آن نگریسته شود و به دنبال راهکاری برای حل این معضل و جلوگیی از هدر رفت آب بیشتر در استان بود.

برداشت بی رویه آب از چاه ها موجب بروز بحران در دشت های همدان شده است

مدیر آب منطقه ای همدان در این راستا به خبرنگار مهر گفت: متاسفانه باید گفت که موضوع کم آبی در استان همدان جدی بوده و به علت استفاده بیش از حد از منابع آب زیر زمینی و چاه ها و چشمه ها و نبود بارندگی و افزایش دمای هوا این بحران روز به روز جدی تر می شود.

مرتضی عزالدین با بیان اینکه مهمترين انرژي موجود در طبيعت آب است اما ارزش اقتصادي اين کالاي حياتی فراموش شده است، ابراز داشت: اضافه برداشت از چاه هاي مجاز و وجود چاه هاي غير مجاز در بخش کشاورزي، باعث به وجود آمدن بحران در دشتهاي استان همدان شده است.

وي راندمان بخش کشاورزي را با توجه به مصرف بيش از 92 درصدي آب در این بخش، 37 درصد دانست و افزود: ميزان کل منابع آب تجديد پذير استان دو ميليارد و 620 ميليون متر مکعب است که يک ميليارد و 927 ميليون متر مکعب سهم آب زيرزميني و 963 ميليون متر مکعب سهم آب سطحي است.

مرتضي عزالدين کسري مخزن دشت هاي استان همدان را 238 ميليون متر مکعب دانست و گفت: در حال حاضر به ميزان دو ميليارد و 93 ميليون متر مکعب از منابع زيرزمين استخراج مي شود که اين مقدار آب بيش از توان زمين است.

وي آينده کشاورزي استان همدان را با توجه به ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني نامطلوب عنوان کرد و گفت: مهمترين انرژي موجود در طبيعت آب است اما به آن توجه نمی شود.

مدیر عامل آب منطقه ای همدان با اشاره به اينكه با وجود خشکسالي هاي اخير در استان، بايد به صرفه جويي آب توجه زيادي کرد، افزود: بحران آب در استان جدي است و  طبق شاخص کميسيون توسعه پايدار سازمان ملل متحد اگر هر کشور بيش از 40 درصد از منابع آب تجديد پذير خود را استفاده کند دچار تنش آبي است.

بیلان دشت های استان همدان منفی شده است

وی در ادامه بیان داشت: 100 درصد از منابع تجدید پذیر استان استفاده می شود که متوسط میانگین استفاده از منابع تجدید پذیر در کشور 60 درصد است و این موضوع بیلان دشت های استان همدان را منفی کرده است.

وی با تاکید بر اینکه کشاورزان باید به مدیریت مصرف و صرفه جویی در مصرف آب توجه کنند، گفت: با اصلاح روشهای آبیاری سنتی به نوین نباید اراضی زیر کشت افزایش پیدا کند.

استان همدان دیگر پتانسیل کشت گیاهان پر آب بر را ندارد

عزالدین تغییر الگوی کشت در استان را امری ضروری دانست و افزود:  همدان پتانسیل تولید گیاهان پر آب بر مانند سیب زمینی و یونجه را ندارد و باید به سمت کشت گیاهان کم آب بر رفت.

مدیر عامل آب منطقه ای همدان با توجه به بحران آب، تغییر الگوی مصرف در تمام بخش ها مخصوصا کشاورزی را نیازمند مشارکت همگان با عزم ملی و مدیریت جهادی دانست و ابراز داشت: متوسط بلند مدت میانگین بارش در سطح کشور 250 میلیمتر است که این رقم در سال گذشته به 230 میلیمتر رسیده و وضعیت منابع آبی کشور را دچار  بحران کرده است.

معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای استان همدان نیز در این راستا و در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: متاسفانه به دلیل برداشت های بی رویه آب از منابع آب زیر زمینی بیلان دشت های استان منفی شده به طوریکه ورودی آب به دشت ها با خروجی آن برابر نیست.

سالیانه یک متر از سطح آب های زیر زمینی استان کاسته می شود

منصور ستوده با اشاره به اینکه دشت های استان همدان هر کدام پتانسیل و منابع مشخصی دارد، بیان داشت: برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی باعث شده است که سطح آب زیر زمینی در استان همدان به شدت کاهش یابد و میانگین یک متر در سال از سطح آب های زیر زمینی در استان همدان کاسته می شود که این امر جبران ناپذیر است.

وی ادامه داد: مصرف بیش از اندازه آب در بخش کشاورزی، کاهش بارندگی ها، شرایط آب و هوایی و گرمتر شدن هوا در استان همدان همه عواملی است که موجب کاهش سطح آب های زیر زمینی و آب چاه ها و قنوات و چشمه ها در استان همدان شده است.

معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای استان همدان با اشاره به اینکه با ادامه این روند در سال های آینده دیگر آبرفتی در استان همدان وجود نخواهد داشت، گفت: کمبود آب و خشکسالی و خشک شدن جاه های آب در برخی از شهرستان ها مانند کبودرآهنگ و رزن و قهاوند شدت بیشتری دارد.

ستوده در ادامه به کشاورزی استان همدان و استفاده 92 درصدی از آب در این بخش اشاره کرد و افزود: متاسفانه کشت محصولات پر آب بر در استان همدان یکی دیگر از مشکلات اصلی در مصرف آب در استان همدان است که باید برای آن چاره ای اندیشید.

سیستم آبیاری تحت فشار راهی برای صرفه جویی آب در بخش کشاورزی همدان

وی با بیان اینکه سیب زمینی و هندوانه دو محصولی هستند که در همدان کشت و بسیار پر آب بر هستند، بیان داشت: به جای این محصولات باید محصولاتی مانند کلزا که کم آبر هستند جایگزین شوند.

معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای استان همدان ادامه داد: موضوع دیگری که در بخش کشاورزی استان همدان اهمیت دارد تغییر سیستم آبیاری سنتی به آبیاری تحت فشار است که کشاورزان باید برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی زمین های کشاورزی خود را به آبیاری تحت فشار مجهز کنند.

ستوده با اشاره به اینکه با تجهیز زمین های کشاورزی به آبیاری تحت فشار در هر هکتار سه دهم درصد آب صرفه جویی می شود، ابراز داشت: جلوگیری از افزایش سطح زیر کشت در استان همدان نیز یکی دیگر از عواملی است که باید برای صرفه جویی آب در نظر گرفته شود.

وی راهکار دیگر برای صرفه جویی در مصرف آب بخش کشاورزی را نصب کنتور بر روی چاه های کشاورزی عنوان کرد و ابراز داشت: تا کنون 800 کنتور آب برروی چاه های کشاورزی استان همدان نصب شده است.

با توجه به اهمیت مطالب عنوان شده و جدی بودن مسئله کم آبی در استان همدان و کاهش شدید سطح آب سفره های زیر زمینی و مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی و کشت محصولات پر آب بر در این استان باید تاکید داشت که رسیدگی به این موضوع و یافتن راهکاری برای حل بحران آب در استان همدان امری ضروری و مهم است.

ایمیل: roodavar1@gmail.com                 سامانه پیامکی رودآور ۳۰۰۰۸۸۳۳۰۰۰۰۶۱