برایم خیلی عجیب و دردناک بود که این هشت نفر در اوج سلامتی و شادابی سرمایه ای به این ارزشمندی را دود می کردند و عجیب تر اینکه چگونه می شود علیرغم اینکه دیگر کمتر کسی را می توانی پیدا کنی که نداند سیگار چه مضراتی برای انسان دارد اما این جوانان با افتخار سیگار روشن می کنند و می کشند.

برای پیدا کردن پاسخ سؤالم به پایگاه های پژوهشی مراجعه کردم، پژوهشی را دیدم که در استان گلستان انجام شده است در این مطالعه که بخشی از یک پژوهش بزرگتر کیفی است به منظور درک دیدگاه و تجربیات افراد سیگاری در زمینه ترک سیگار با 16 نفر از جوانان 25-19 ساله مصاحبه به عمل آمده که به خوبی نظرات این افراد را منعکس می کند.

تحلیل داده های این پژوهش نشان می دهد مجموعه ای از عوامل شامل مضامین 'طرد شدن، خود درمانی، ابقای عامل اصلی ' از مهمترین عوامل مؤثر در شکست ترک سیگار این گروه از شرکت کنندگان در تحقیق بوده است،مضامین در ذیل با ذکر مثال آورده شده اند.

در مطالعه حاضر شرکت کنندگان در توصیف هایشان به 'طرد شدن' هنگام ترک سیگار تأکید داشتند.

یکی از مصاحبه شوندگان گفت: '....کم کم دیدم اطرافیانم و اهل فامیل همه از من بیزارن و از من دوری می کنن'...

دیگر نوجوان گفت '..... خانواده ام ابتدا نسبت به سیگار کشیدنم برخورد تندی نشان می داد و با من دشمنی داشتند اما کم کم بی تفاوت و بی خیال شدند. جامعه هم منو ترک کرد و هیچ کسی با من کار نداشت هرکه به فکر خودش بود و هیچ کس به من فکر نمی کرد و خودمو تنها می دیدم حتی خواستم خودکشی کنم'...

شرکت کنندگان در توصیف هایشان به 'خوددرمانی' هنگام ترک سیگار تأکید داشتند، چنانچه یکی از شرکت کنندگان گفت: '.... در شروع سیگار کشیدن اصلاً به فکر ترک اون نبودم اما بعداً دیدم خیلی لاغر شدم چهره ام بدشکل شده، لبهایم کبود شده روز به روز دارم مردنی می شم، بنابراین با جدیت، خودم تصمیم به ترک سیگار گرفتم چند ماه ترک کردم اما نتونستم تحمل کنم پس دوباره شروع کردم'...

در مطالعه حاضر شرکت کنندگان در توصیف هایشان به 'ابقای عامل اصلی ' هنگام ترک سیگار تأکید داشتند یکی از مصاحبه شوندگان گفت: '..... چند بار به خاطر عذاب وجدان و شاید به خاطر تحویل نگرفتن دوستان قبلی ام تصمیم به ترک اعتیاد گرفتم، اما نتیجه ای نداشت چون ترک سیگار فقط چند روز طول می کشید و به هر بهانه ای دوباره سیگار کشیدنم شروع می شد روز از نو روزی از نو'....

شرکت کننده دیگری نیز اذعان داشت '..... به مرور احساس کشیدن سیگار عادت شده بود و دیگر از آن غرور قبلی خبری نبود، فقط حسرت روزگار برایم مانده بود و دودی که در ریه هایم جا گرفته بود. روز به روز داشت خفه ام می کرد ولی چه کنم نمی توانستم ترکش کنم، همه زندگی ام سیگار بود و هیچ فکری جز سیگار کشیدن نداشتم'.

اگرچه ترس از بیماری های ناشی از مصرف سیگار می تواند نوجوان را به ترک سیگار وادارد چنانچه شرکت کننده ای اظهار داشت: '....در این دورانی که سیگار کشیدم به خاطر عوارضی خطرناک مثل سرطان ریه و کاهش عمر و.. که در مورد سیگار شنیدم بارها قصد کردم سیگار را ترک کنم و این اقدام را بارها انجام دادم ولی نتوانستم سیگار را ترک کنم وقتی سیگار یک روز نمی کشیدم احساس بدی داشتم، به نظر من فکر کردن در مورد ترک سیگار در من نتیجه ای نداشت اما به دلیل خلأ روانی و پر نشدن آن با عامل دیگری در دوران ترک، رفتار مصرف سیگار مجدد آغاز می شد، احساس من از سیگار کشیدن اینه که وقتی سیگار نکشم احساس سردرد می کنم و احساس کمبود یه چیز را در خود می بینم و با سیگار کشیدن این احساس برطرف میشه...'.

بروز رویدادهای دردناک خود عاملی است برای روی آوردن مجدد به رفتار ترک شده، چنانچه یکی از شرکت کنندگان اظهار داشت: '... تازه سیگار کشیدن را فراموش کرده بودم که به من خبر مرگ خواهرم را دادند، خیلی شوکه شدم اصلاً نمی تونستم باور کنم که مرده باشه و باز سیگار کشیدن را شروع کردم، اگه سیگار نمی کشیدم بدنم می لرزید. فکر می کردم یه قسمت از بدنم کم شده به سختی می تونستم این وضعیت را تحمل کنم برای همین هرچند سیگار گران بود اونو تهیه می کردم..'.

بروز عوارض جسمی نیز عاملی برای بازگشت مجدد به استعمال سیگار بود: 'در حین سربازی تصمیم گرفتم سیگار نکشم چند ماه نکشیدم و خودم خیلی خوشحال بودم اما نمی شد جو سربازی را فراموش کرد. از یه طرف هم ناراحت هستی و هم تنها '.

در تحقیق دیگری نشان داده شده است که عواملی چون رفع عصبانیت، احساس غرور، شخصیت و بزرگی، تأثیر و تعارف دوستان، تقلید از بزرگترها و افراد مرجع، احساس خوشی و نشاط آور بودن، لجاجت و مخالفت با والدین، اعلام استقلال، سرگرمی و تفریح، وجود افراد سیگاری در خانواده، کاهش غم و غصه، رفع تنهایی، رفع خستگی و ناراحتی، فقر در زندگی، علاقه فردی، عادت، رفاقت بازی، دم دست بودن در گرایش به سیگاری شدن نوجوان تأثیر داشته است.

از گفته های این جوانان و نتایج پژوهش های متعدد می توان دریافت که مهمترین مشکل آنان ندانستن مضرات سیگار نیست بلکه نشناختن خود، عدم برنامه ریزی و هدفمندی زندگی و نداشتن مهارت های لازم برای حل مشکلات و مدیریت خود است.

متأسفانه ما فرزندانمان را برای ورود به جامعه تربیت نمی کنیم بلکه آنها به مرور در کنار ما رشد می کنند، بیشتر آنها برای ما بوته گلی هستند که با دادن آب و مواد مغذی خاک، جسم آنها را رشد می دهیم و کمتر والدینی را می توان یافت که برنامه ویژه ای برای تربیت روحی روانی فرزند خود داشته باشد و این انفعال سبب می شود کودک وقتی به دوران نوجوانی و جوانی می رسد و در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرد، خیلی زود آلوده شده و بسیاری از سرمایه های بی بدیل خود را از دست بدهد.

جوانی که برای هر کاری منتظر تأیید دیگران است یا تنهایی و دوری از خانواده در دوران سربازی موجب گرایش دوباره او به سیگار می شود به زبان بی زبانی اعلام می کند که شاکله شخصیتی او درست قوام پیدا نکرده و از درون تهی است و با کشیدن سیگار و گرفتن تأیید دوستان هم سن و سال می خواهد خلأهای عاطفی خود را پر کند در واقع چون از داشته هایش آگاهی ندارد و به آنها بال و پر نداده است برای اینکه احساس آرامش کند چاره ای جز تکیه به چیزی یا کسی نداشته، لذا با دوستانی دم خور می شود که همچون او بوده و برای کسب تأییدیه آنها سیگار می کشد، به عبارت دیگر اینگونه جوانان با هر پک سیگار خلأها و مشکلات روانی خود را بروز می دهند.

آنها می گویند ما نمی توانیم خود را مدیریت کنیم، ما نمی توانیم اندیشه و وسواس های فکریمان را در اختیار بگیریم، ما را دیگران مدیریت می کنند و همه این دودها از آتش سهل انگاری والدینی بلند می شود که فقط به رشد فرزندانشان می پردازند نه به تربیت آنها.